W dniu 07.01.2024 r. weszła w życie ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej, która wprowadza ważne zmiany związane z działalnością lombardów.
Nowe przepisy narzucają szereg wymogów dla firm zajmujących się działalnością lombardową: forma działalności gospodarczej, kapitał zakładowy, wpis do rejestru KNF, jak również sposób prowadzenia działalności lombardowej.
W opinii prawników używanie dotychczasowych umów kupna-sprzedaży (z prawem odkupu lub przedwstępnych) jest mocno ryzykowne (Art. 5 ustawy), dlatego w programie pojawiły się zmiany, które pozwalają na zawieranie umów pożyczek lombardowych, zgodnych z nowymi przepisami. W programie dodano też wiele innych udogodnień, mających na celu usprawnienie pracy lombardów w nowych warunkach.
Stosowanie się do wymogów ustawy wymaga bezwzględnego zapoznania się z jej treścią. Link do ustawy dostępny jest powyżej lub w menu główny programu w opcji: Przepisy prawne.
Zawieranie umów lombardowych wiąże się z wieloma dodatkowymi obowiązkami. Ustawa narzuca wymogi dotyczące treści zawieranych umów (Art. 10.1), zobowiązuje do przedstawienia klientowi (jeszcze przed podpisaniem umowy) formularza informacyjnego i na wniosek klienta również projektu umowy (Art. 7). Nowością jest przepis mówiący o konieczności dołączenie do umowy zdjęć przedmiotów zabezpieczenia (Art. 10.2). Późniejsza obsługa umów też jest mocno regulowana przepisami, dlatego warto wcześniej uzbroić się w odpowiednią wiedzę, tak aby świadomie korzystać z rozwiązań, które zostały przygotowane w programie.
Jakie opłaty pozwala pobierać ustawa?
- Odsetki nie mogą przekroczyć określonej w kodeksie cywilnym wartości maksymalnej (Art. 14)
- Koszty pozaodsetkowe ograniczane są wzorem: 10% pożyczki + 10 % pożyczki w skali roku, nie więcej niż 45% pożyczki w całym okresie (Art. 13)
Przykładowo dla pożyczki 1000 zł udzielonej na 30 dni:
| Maksymalne odsetki: | 18,5% * 1000 zł * 30 dni/365 dni = 15,21 zł |
| Maksymalne koszty pozaodsetkowe: | 10% * 1000 zł + 10% * 1000 zł * 30 dni/365 dni = 108,22 zł |
| Łącznie koszty: | 15,21 zł + 108,22 zł = 123,43 zł (czyli 12,3 %) |
W przypadku wcześniejszej spłaty takiej pożyczki, koszty ulegają proporcjonalnemu obniżeniu (Art. 12), czyli np. przy spłacie pożyczki zawartej na 30 po 15 dniach całkowity koszt ulega pomniejszeniu o połowę i będzie wynosił: 61,71 zł
Nie opłaca się też przedłużać takiej pożyczki, bo przy przedłużeniu na przykładowo kolejne 30 dni będzie można doliczyć odsetki i tylko drugi składnik opłat pozaodsetkowych. Czyli w tym drugim miesiącu można będzie pobrać tylko: 15,21 zł + 8,22 zł = 23,43 zł.
Jeśli klient nie spłaci pożyczki w terminie, to do 30 dni od upływu tego terminu, klient będzie mógł dokonać jej spłaty, ale będzie można doliczyć dodatkowe 20% od zaległości wyliczonych na termin spłaty (Art. 17). Czyli dla naszej przykładowej pożyczki będzie można naliczyć dodatkowe koszty za spłatę po terminie w wysokości: 20% * 1123,43 = 224,68 zł. Ustawodawca nie precyzuje sposobu naliczania opłaty po terminie, ograniczając ją jedynie do wartości maksymalnej. W programie (w schemacie umowy) można skonfigurować czy opłaty po terminie mają być naliczane jednorazowo, czy proporcjonalnie do okresu w którym następuje spłata.
Biorąc to wszystko pod uwagę, można dojść do wniosku że skracając termin na jaki udzielamy pożyczek, zwiększamy ich rentowność. Przykładowo dla pożyczki 1000 zł udzielonej na 7 dni maksymalne koszty wynoszą 105,44 zł (a może być ich 4 w miesiącu). Dodatkowo ograniczamy ryzyko wcześniejszych spłat i jednocześnie wcześniej możemy korzystać z dodatkowych 20% za spłatę po terminie.
Ustawa definiuje że pożyczki nie mogą być zawierane na okres krótszy niż 7 dni. (Art. 9). Doliczając okres 30 dni na spłatę po terminie wychodzi że minimalny okres, w którym pożyczkobiorca może dokonać spłaty takiej pożyczki wynosi 37 dni. W programie wraz z umową można wydrukować również symulację spłat pożyczki, dzięki czemu klient będzie znał koszty pożyczki nawet dla spłat po terminie.
Przejęcie i sprzedaż przedmiotów zabezpieczenia pożyczki
Jeśli pożyczkobiorca nie dokona spłaty pożyczki w opisanych powyżej terminach, dokonujemy przejęcia towaru i jego sprzedaży celem zaspokojenia swoich wierzytelności wynikających z umowy pożyczki. Ewentualną nadwyżkę ze sprzedaży zwracamy klientowi (możemy tego dokonać przelewem, przekazem lub gotówką). Na rozliczenie z klientem mamy 7 dni od daty sprzedaży lub upłynięcia terminu możliwego zwrotu towaru przez kupującego (Art. 34)
Jeśli wartość udzielonej pożyczki (nie mylić z wartością przedmiotów w umowie pożyczki, których może być kilka) jest wyższa niż 500 zł, to sprzedaż przedmiotów umowy musi być dokonana w formie min. 5- dniowych aukcji elektronicznych (Art. 27.1). Terminy aukcji i cena wywoławcza są ściśle narzucone.
Pierwsza aukcja powinna odbyć się w terminie po 30-tym dniu a przed 60-tym dniem od umownego terminu spłaty umowy (Art. 26.1), termin ten może zostać wydłużony na warunkach określonych w ustawie (Art. 26.2). Cena wywoławcza pierwszej aukcji wynosi wartości szacowanej przedmiotu lub łącznej kwocie do spłaty, jeśli jest wyższa od wartości szacowanej (Art. 29).
Jeśli pierwsza aukcja nie zakończy się sprzedażą przedmiotu, ustawa narzuca konieczność przeprowadzenia drugiej aukcji w terminie od 14 do 30 dni od zakończenia pierwszej aukcji (Art. 31.1) i za cenę wywoławczą stanowiącą min. 90% ceny ustalonej w aukcji pierwszej (Art. 32).
Niezależnie od tego czy przedmiot zostanie sprzedany na aukcjach, czy poza nimi, ustawa narzuca konieczność rozliczenia się ze sprzedaży tego przedmiotu. Z tymi rozliczeniami związane są dwa kontrowersyjne problemy, które można skonfigurować w programie (opcja: Konfiguracja->Inne ustawienia, sekcja: Pożyczki):
- Uwzględnij opłatę po terminie przy naliczaniu nadwyżki od sprzedaży: Nie/Tak – literalnie czytając ustawę (Art. 3. 5) nadwyżka określana jest jako różnica kwoty sprzedaży a niezapłaconą przed wymaganym terminem kwotą do spłaty. Nie ma jasno powiedziane o jaki termin chodzi (w domyśle pewnie termin umowy, ale może termin umowy + 30 dni skoro klient ma w tym czasie prawo do spłaty umowy?), nie uwzględnienie tej opłaty powoduje że przechowujemy ten przedmiot przez miesiąc za darmo, a do tego prowadzi do absurdu że klient spłacając umowę po terminie może zapłacić więcej niż przy późniejszym odkupie towaru na aukcji elektronicznej.
- Nadwyżkę od sprzedaży przedmiotów naliczaj od kwoty: Netto/Brutto – w ustawie pominięto kwestię opodatkowania sprzedaży, więc teoretycznie powinniśmy wziąć chyba kwotę brutto, ale wówczas dodatkowa prowizja 20% od nadwyżki jaką ustawodawca przewidział za obsługę sprzedaży i rozliczenia z klientem nie starczy nawet na pokrycie kosztów tej obsługi (podatek VAT marża, opłata za aukcję, opłata za przelew/przekaz).
Domyślnie wybrane są opcje bezpieczne ale nieopłacalne. Przed rozpoczęciem pracy w programie należy przemyśleć i świadomie wybrać preferowaną przez siebie opcję, będąc świadom związanego z tym ryzyka.
Inne zagadnienia
Oprócz przedstawionych powyżej zagadnień ustawa zawiera szereg innych uregulowań, których znajomość jest niezbędna w kontekście prowadzenia działalności lombardowej. Są to zagadnienia prawne związane z formą prowadzonej działalności, kapitałem zakładowym, wpisem do rejestru KNF (Rozdział 5) i wiele innych. Są też przepisy dotyczące odpowiedzialności karnej za niestosowanie się do przepisów ustawy (Rozdział 6). Dlatego niezbędnym jest szczegółowe zapoznanie się z treścią ustawy, a w razie wątpliwości zasięgnięcia porad prawnych.